علت یاتاقان زدن ماشین چیست و از کجا بفهمیم ماشین یاتاقان زده

یاتاقان زدن خودرو از جمله مشکلات شایعی است که ممکن است برای هر یک از شما پیش آمده باشد که در پس آن هم نیازمند دانستن دلایل مختلف یاتاقان زدن هستید. یاتاقان زدن خودرو به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در این مقاله سعی کرده ایم به طور کامل به آنها بپردازیم.

به احتمال زیاد حتما اصطلاح “یاتاقان زدن ماشین” (crankshaft bearings noise) را شنیده و پس از آن شاهد واکنش های تعجب آور و ناراحتی صاحب خودرو بوده اید.

بسیاری از افراد بر این باورند که نمی‌توان از یاتاقان زدن ماشین جلوگیری کنید؛ اما ما در اینجا به شما می‌گوییم که تمام این حرف ها بدون پایه و اساس است؛ در واقع هم می‌توانند با رعایت یکسری مسائل نگهداری از موتور ماشین تا حد ممکن از یاتاقان زدن خودرو جلوگیری کنند. هر چند یاتاقان زدن خودرو در کیلومتر های بالا و به دلیل استهلاک موتور اتفاقی غیر قابل پیشگیری است اما با نگهداری درست از موتور خودرو میتوان این اتفاق را تا چند ده هزار کیلومتر (در شرایط ایدآل بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر) به تعویق انداخت

یاتاقان زدن چیست و به چه معنی است؟

یاتاقان ماشین به طور کلی نوعی بلبرینگ است که مابین میل لنگ و دسته پیستون ها قرار گرفته و وظیفه کاهش اصطکاک را در بین آنها ایفا می‌کند. گفتنی است این قطعه در حالی به وظیفه خود عمل میکند که غرق در روغن موتور است.

حال باید گفت به زبان ساده “معنی یاتاقان زدن ماشین” از بین رفتن این قطعه است. در این حالت اصطکاک قطعات موتوری ماشین مثل میل لنگ و شاتون و بخصوص ساچمه های یاتاقان به دلیل از بین رفتن این قطعه افزایش پیدا کرده و موجب از ساییده شدن و خرد شدن این قطعات خواهد شد. به طور کلی، یاتاقان به کمک روغن موتور امکان کارکرد راحت و روان قطعات موتوری را فراهم میسازد لذا عملا اصطلاح یاتاقان زدن به معنی از بین رفتن فضای پر شده با روغن موتور بین، یاتاقان، شاتون و میل لنگ است. روغن موتور غیر از این موضوع وظایف دیگری نیز دارد که در مقاله بررسی کار و وظیفه روغن موتور به کلی توضیح داده شده است.

چرا ماشین یاتاقان میزند و علت آن چیست؟

“علت یاتاقان زدن ماشین” میتواند به موارد بسیار زیادی برگردد. اما نکته بسیار مهم درباره این مشکل این است که به هر دلیلی وقتی متوجه یاتاقان زدن خودرو خود شدید در اولین فرصت نسبت به تعمیر و رفع صدای یاتاقان موتور اقدام کنید تا از آسیب به سایر قطعات موتوری و افزایش هزینه تعمیر موتور خودرو جلوگیری نمایید. در ادامه بصورت دقیق و موجز به بررسی دلایل یاتاقان زدن خودرو خواهیم پرداخت:

• استفاده از روغن نامرغوب و عدم تعویض به موقع آن

یکی از شایع ترین و شاید مهم ترین دلیل یاتاقان زدن ماشین می‌شود، استفاده از روغن نامرغوب و بی کیفیت و عدم تعویض به موقع آن است که خودرو را دچار مشکل اساسی می‌کند.
استفاده از روغن غیر استاندارد، با غلظت و گرید کیفی نامناسب برای موتور خودرو باعث میشود تا وظیفه روغن موتور که روانکاری بین قطعات موتوری است به خوبی انجام نشود. لذا استفاده از روغن موتور مناسب خودرو در جلوگیری از یاتاقان زدن تاثیر بسزایی دارد.
اما در صورتی که روغن موتور خودرو را دیر تعویض کنید، روغن داخل موتور حالت لجنی گرفته و در ادامه آن با پدیدار شدن رسوبات و جرم، قطعات موتوری دچار گرفتگی می‌شوند، با نفوذ این جرم ها به مجرای روغن، اختلال در فرایند روغن کاری به وجود می‌آید و این مسیر ها دچار جرم گرفتگی شده و سبب اختلال در روغن کاری یاتاقان ها شده و در نتیجه باعث یاتاقان زدن خودرو میشود. لذا باید به زمان تعویض روغن موتور ماشین توجه دو چندانی داشته باشید.

• خرابی اویل پمپ یا پمپ روغن

خراب شدن اویل پمپ یکی دیگر از دلایل یاتاقان زدن خودرو است. خرابی در اویل پمپ باعث ایجاد اختلال در سیستم روغن کاری قطعات موتور به ویژه یاتاقان میشود که در نتیجه از بین رفتن یاتاقان را در پیش دارد. به طور کلی، وظیفه اویل پمپ چرخاندن روغن موتور بین اجزای موتور است تا بتواند میزان اصطکاک بین قطعات موتوری خودرو را تا حد امکان کم کند، حال فرض کنید این قطعه خراب شده و روغن را به چرخش در نمی‌آورد یا اگر هم روغن را می‌چرخاند نمی‌تواند به صورت منظم و درست این و با فشار مورد نیاز آن را انجام دهد؛ پس یعنی قطعاتی همچون شاتون، میل لنگ، یاتاقان و… خشک شده و دیگر روغن کافی وجود ندارد که بتواند حرکت آن ها را روان کند. لذا یاتاقان ها خشک کار کرده و اصطکاک افزایش پیدا میکند. نتیجتا در این حالت باید انتظار یاتاقان زدن ماشین را در مدت بسیار کوتاهی داشته باشید.

• بدون آب ماندن رادیاتور آب

بالا رفتن آمپر آب بصورت غیر عادی و جوش آوردن ماشین میتواند دلیلی دیگر برای یاتاقان زدن خودرو باشد. وجود هر نوع نشتی در رادیاتور آب خودرو و شلنگ ها و دیگر اتصالات آن سبب می‌شود تا آب کافی برای خنک کردن موتور به گردش درنیامده و باعث داغی بیش از حد موتور شود. با جوش آوردن موتور خودرو دمای اجزای داخلی موتور بیش از اندازه زیاد شده و در کنار افزایش اصطکاک بین قطعات، تغییر حالت و شکل آنها نیز بسیار محتمل است. در مواقعی که خودرو چند بار جوش آورده باشد احتمال یاتاقان زدن ماشین بسیار افزایش پیدا خواهد کرد.

• کثیف بودن فیلتر روغن

وجود هر نوع کثیفی و آلودگی بر سطح فیلتر روغن که سبب گرفتگی و عدم گردش درست روغن در بین قطعات می‌شود. لذا گرفتگی و کثیف بودن فیلتر روغن نیز از دیگر دلایل یاتاقان زدن ماشین است. عدم گردش درست روغن در موتور به دلیل گرفتگی فیتر باعث میشود تا روغن کافی به یاتاقان نرسیده و این قطعه مستهلک شود. به همین دلیل است که باید با هر بار تعویض روغن موتور ماشین، فیلتر روغن نیز عوض شود.

• دور موتور های بسیار بالا

این علت هم یکی دیگر از مهم ترین علل یاتاقان زدن می‌ باشد و معمولا برای خودرو هایی بیشتر رخ می‌دهد که همیشه با سرعت بسیار بالا برای مدت زمان طولانی در حال حرکت هستند و یا با دور موتور بالا در مدت زمان طولانی رانندگی میکنند.
اگر به کیلومتر شمار خودرو خود نگاه کنید، درجه دور موتور را می‌بینید که دور موتور از شش هزار به بعد با رنگ قرمز مشخص شده (در خودرو های با مدل مختلف اندکی این مقدار کمتر یا بیشتر می باشد). کات آف زدن و نگه داشتن دور موتور در این ناحیه میتوان باعث یاتاقان زدن خودرو شما شود. بصورت کلی هر چقدر دور موتور خودرو شما به این ناحیه نزدیکتر باشد، فشار بیشتری به موتور وارد میشود. لذا اگر به هر دلیل زیر این فشار روغن کاری موتور به خوبی صورت نگیرد (به عنوان مثال اویل پمپ نتواند زیر فشار زیاد بصورت مداوم روغن را به خوبی به گردش درآورد) خودرو شما یاتاقان خواهد زد.

• لق بودن شاتون

شاتون قطعه ای فلزی است که رابط میان میل لنگ و پیستون می‌باشد، این قطعه در یک طرف دارای سر تو خالی و در طرف دیگر دارای سر گرد مانند و برجسته است، حال شل بودن اتصال این قطعه در جای خود که معمولا به دلیل بد بسته شدن اجزای موتور، فرسوده شدن خود قطعه و یا حتی تصادفات شدید پیش می‌آید در نهایت سبب بروز ایراد در عملکرد یاتاقان شده و ماشین به اصطلاح یاتاقان می‌زند.

• از بین رفتن بابیت

بابیت به بخش داخلی یاتاقان گفته می‌شود که از بین رفتن آنها باعث یاتاقان زدن خودرو می شود. از بین رفتن بابیت معمولا به مرور زمان و با فرسوده شدن موتور خودرو رخ خواهد داد.

از کجا بفهمیم ماشین یاتاقان زده

برای اینکه بفمیم ماشین یاتاقان زده باید با علائم و اتفاقاتی که برای خودرو در این شرایط رخ می دهد بیشتر آشنا شویم. به مهم ترین و رایج ترین “علائم یاتاقان زدن ماشین” در این بخش بصورت دقیق پرداخته شده است. گفتنی است با مشاهده هر یک از نشانه های یاتاقان زدن که در زیر اشاره شده، باید کمترین فشار ممکن را به موتور خودرو وارد کنید و در اولین فرصت اقدام به تعمیر آن نمایید. علائم خرابی یاتاقان خودرو شامل موارد زیر میشود:

• شنیدن صدای برخورد دو قطعه فلزی به یکدیگر از موتور

از رایج ترین علائم یاتاقان زدن ماشین میتوان به شنیدن صدای یاتاقان از موتور اشاره کرد. زمانی که خودرو یاتاقان زده وقتی به صدای موتور گوش میدهید متوجه صدایی شبیه به برخورد دو قطعه فلزی به یکدیگر خواهید بود. این صدا بصورت مداوم و منظم به گوش می رسد و با بالا بردن دور موتور سرعت تکرار آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد. در این شراید به هیچ وجه نباید به خودرو فشار بیاوردی و در سریع ترین زمان ممکن اقدام به رفع مشکل کنید. شنیدن صدای یاتاقان مثل اعلام اخطاری است که در صورت عدم رسیدگی به آن باعث بوجود آمدن خرابی های بسیار جدی و هزینه بر خواهد شد.

• شنیدن صدای تلق تلق یا لق لق موتور

شندین صدای تلق و تلوق موتور یکی دیگر از نشانه ها و علائم خرابی یاتاقان خودرو است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. توجه داشته باشید که این صدا، با صدای یاتاقان متفاوت است. کمی بم تر و بلند تر است و به راحتی زمان کار کردن موتور شنیده میشود. با شنیدن این صدا باید بدانید که وضعیت یاتاقان موتور بحرانی است و در صورتی که به رسیدگی نکنید، بابیت های یاتاقان به طور کامل ذوب خواهند شد.

• کم شدن قدرت موتور

یکی دیگر از علائم یاتاقان زدن ماشین، کاهش چشمگیر قدرت موتور است که در هنگام رانندگی و با فشردن پدال گاز متوجه آن می‌شوید. به دلیل اینکه یاتاقان ها وظیفه خود را به خوبی انجام نمیدهند، اصطکاک افزایش یافته و بدیهی است که به همین دلیل قدرت موتور افت چشمگیری خواهد داشت. با فشار آوردن به خودرو در این شرایط تنها باعث بدتر شدن خرابی خواهید شد.

• قفل شدن موتور ماشین

یکی دیگر از علائم یاتاقان زدن خوردو، قفل شدن موتور است. قفل شدن موتور ماشین به این معنی است که قطعات داخل موتور دیگر حرکت نکرده و عملا موتور روشن نمیشود. این اتفاق در شرایطی رخ میدهد که یاتاقان ها به هر دلیل دیگر نمیتوانند حتی بصورت ناقص وظیفه خود را انجام دهند. لذا شاتون ها و میل لنگ به یکدیگر برخورد کرده و دیگر تکان نمیخورند. در این شرایط باید ماشین را با خودرو بر به تعمیرگاه ببرید.

• روشن شدن چراغ روغن

دلایل روشن شدن چراغ روغن میتواند بسیار متنوع باشد اما در شرایط خاصی نشان دهنده یاتاقان زدن ماشین است. هنگامی که موتور یاتاقان می‌زند، مقدار بسیار زیادی براده آهن تولید می‌شود، این براده ها در کارتل جمع شده و در نهایت باعث گرفتگی فیلتر روغن می‌شوند. در نتیجه به دلیل گرفتگی فیلتر روغن به اویل پمپ فشار آمده و گردش روغن به درستی صورت نمیگیرد لذا در این مواقع هم چراغ روغن روشن می شود.
توجه داشته باشید در برخی خودرو ها روشن شدن چراغ روغن به دلیل یاتاقان زدن میتواند باعث روشن شدن چراغ چک نیز شود.

صدای یاتاقان ماشین چگونه است

“صدای یاتاقان زدن ماشین” معمولا به صورت و شدت مختلف، بسته به وضعیت خرابی یاتاقان ها به گوش می‌رسد. همانطور که گفته شده صدای یاتاقان به دلیل خشک و عدم کارکرد درست یاتاقان است که باعث تماس فلز با فلز به دلیل وجود نداشتن فیلرگیری مناسب بین قطعات در موتور ایجاد میشود . تصور کنید که دو آچار مکانیکی را در دست گرفته اید و انتهای این دو را به صورت متوالی به هم می‌کوبید، این صدا که معمولا به صورت تلق تلق به گوش می‌رسد، همان صدای یاتاقان زدن خودرو است که حاصل گیر بودن قطعات فلزی موتور است. این قطعات که در حال چرخش اند با یکدیگر برخورد کرده و این صدا را به گوش می‌رساند.

نحوه تشخیص صدای یاتاقان خودرو

برای تشخیص صدای یاتاقان زدن ماشین باید هنگام روشن بودن خودرو به صدای موتور دقت کنید. بهتر است درب کاپوت را باز کرده و جلوی خودرو بایستید. اگر صدای یاتاقان ماشین را بصورت واضح شنیدید و با گاز دادن و بالا رفتن دور موتور سرعت این صدا افزایش پیدا کرد احتمال خیلی زیاد موتور خودرو شما یاتاقان زده است.
در زمان تشخیص صدای یاتاقان به این نکته دقت داشته باشید که صدای موتور یاتاقان زده پس از گرم شدن موتور و حتی با تعویض روغن نیز قطع نمیشود و عملا بصورت یکنواخت و مداوم این صدا را میشنوید. لذا در صورتی که در بعضی مواقع موتور خودرو صدای یاتاقان میدهد ممکن است مشکل از جای دیگری باشد.

بررسی راه های رفع صدای یاتاقان زدن ماشین

به طور کلی، شنیدن هر نوع صدایی از یاتاقان ها به معنی وجود ایرادی از جمله فرسودگی، ساییدگی، شکستگی و تراشیدگی است که باید به سرعت مورد بررسی قرار گیرد. در برخی موارد پیش می‌آید که ساییدگی ساچمه های یاتاقان کم بوده و امکان تعمیر و رفع صدای یاتاقان وجود دارد. در این حالت، با تعمیر موتور و اجزای آن می‌توان صدای ساییدگی فلز با فلز را رفع نمود. البته گفتنی است تعمیر یاتاقان به صورت موقتی بوده و بعد از گذشت مدت زمان اندک دوباره این قطعه به صدا درمی‌آید. در هر صورت با نگهداری درست از خودرو، یاتاقان زدن در هر ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار کیلومتر پیمودن مسافت یا گذشت مدت زمان ۱۰ سال کاملا طبیعی است باید انجام شود. بدیهی است با نگهداری نادرست عمر مفید این قطعه کاهش پیدا خواهد کرد اما با مراقبت از موتور میتوان میزان آسیب دیدگی و هزینه را حتی پس از ۱۷۰ هزار کیلومتر به حداقل رساند.

هنگام خرید خودرو های دست دوم و کارکرده حتما توجه داشته باشید که باید در اولین فرصت سیستم فنی آن را نزد یک متخصص و تعمیرکار ماهر ببرید تا از سلامت اجزای داخلی موتور اطمینان حاصل کنید، در بسیاری از موارد با تعمیر موقتی یاتاقان ها، خودرو را به فروش رسانده و فرد خریدار بعد از مدتی کوتاه به وضوح متوجه یاتاقان زدن خودرو خواهد شد.

علت وجود براده های آهنی در روغن موتور چیست؟

بهتر است بدانید “علت وجود براده در روغن موتور” مربوط به ساچمه های یاتاقان است. خراب شدن یاتاقان در اصل با خراب شدن این ساچمه ها ارتباط مستقیم دارد و زمانی که این ساچمه ها شکسته و ساییده می شوند براده هایی از آن برجای می‌ماند که به همراه روغن موتور در موتور خواهد گشت.

در صورتی که به موقع نسبت به تعویض روغن موتور خودرو اقدام نکنید و براده آهن در روغن موتور ماشین انباشته شود، در نهایت سبب زخمی شدن دیواره های سلیندر شده و این شیار ها موجب روغن سوزی موتور و در نهایت آسیب های جدی خواهد شد. اگر متوجه وجود براده آهن در روغن موتور خودرو شدید حتما سلامت یاتاقان ماشین را بررسی کنید.